Chiều 6/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu.Trong đó nhiều đại biểu quan tâm đến hàng loạt vấn đề bất cập trong đấu thầu hiện nay.

Chỉ vài tháng nữa hàng chục nghìn cán bộ sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm

Đại biểu Trần Hữu Hậu (Tây Ninh) bày tỏ phấn khởi khi Chính phủ đã ban hành Nghị định số 138/2024 cho phép các địa phương, cơ quan, đơn vị có thể sử dụng kinh phí chi thường xuyên đến 15 tỷ đồng để mua sắm trang thiết bị, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng.

“Đây là tin vui lớn với các địa phương trong cả nước và nhiều bộ, ngành, là kết quả của những tranh luận nóng, thậm chí là rất nóng suốt 4 kỳ Quốc hội”, đại biểu Hậu nhấn mạnh.

Theo đại biểu, quy định này đã giúp hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức sẽ không còn phải sợ sai, sợ trách nhiệm, cho thấy tác động hiệu quả, mạnh mẽ trong tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế. Gỡ điểm nghẽn này không chỉ gỡ về thủ tục mà còn tạo động lực, xung lực cho họ làm việc và sáng tạo. Tuy nhiên đại biểu cũng cảnh báo, chỉ vài tháng nữa sẽ có hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn cán bộ, công chức, viên chức, trong đó có nhiều người hôm nay đã ngẩng cao đầu sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm. Bởi lẽ, các hạng mục được ghi vốn từ kinh phí chi thường xuyên sẽ bước vào đấu thầu khi có giá trị trên 100 triệu đồng theo Luật Đấu thầu. Đây là quy định đã có từ lâu, không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, với sự trượt giá vật tư, nguyên liệu, chi phí nhân công.

"Tôi tin rằng không ít cán bộ, không ít đại biểu trong hội trường này từng lắc đầu ngao ngán khi những công việc đơn giản như lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt và sơn lại, thay gạch lót nền bong tróc có tổng giá trị trên 100 triệu đồng phải làm thủ tục đấu thầu”, đại biểu Hậu chia sẻ.

Theo tính toán dựa trên các quy định hiện hành, khi thực hiện đầy đủ các quy trình để đấu thầu mất ít nhất 31 ngày và 11 triệu đồng. Với gói thầu tư vấn phải mất ít nhất 48 ngày do phải thêm một số bước.Vì vậy, đại biểu Hậu đề nghị sửa Luật Đấu thầu theo hướng nâng mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công, tức là với gói thầu tư vấn thì trên 500 triệu, với gói thầu mua sắm xây lắp dịch vụ phi tư vấn thì trên 1 tỷ.

“Tôi cho rằng chúng ta cần phải mạnh mẽ tháo gỡ vướng mắc, tạo sự thông thoáng ngay trong bộ máy hành chính. Bởi lẽ, bên trong mà chưa thông thì e rằng bên ngoài khó thoáng được”, đại biểu Hậu phân tích.

Không quốc gia nào một viên thuốc vào bệnh viện mà bị quản nhiều như vậy

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (TP Hà Nội) cũng kiến nghị sửa khoản 2 Điều 55 Luật Đấu thầu theo hướng để cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tự quyết định việc mua sắm đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế, trách nhiệm giải trình mà không phải áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu theo quy định tại Luật Đấu thầu.

Bà Hà nêu thực tế sự chênh lệch rõ rệt trong công tác đấu thầu, mua sắm thuốc, thiết bị y tế giữa các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập. Trong khi các cơ sở công lập gặp rất nhiều khó khăn trong đấu thầu dẫn đến tình trạng thiếu hụt thuốc thì các cơ sở y tế ngoài công lập lại đảm bảo đủ thuốc, thiết bị, thậm chí có cả loại thuốc hiếm, biệt dược gốc và các thiết bị y tế hiện đại. Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP.HCM) cũng đề nghị nghị định và các thông tư hướng dẫn có thể sửa như đại biểu Nhị Hà đã nói, còn nếu không sửa được thì phải hiểu theo nghĩa rộng hơn, tức là chúng ta tự quyết định việc mua sắm, tự chọn hình thức.

“Thực tế trên thị trường vừa qua chúng ta cũng đã thấy, có những người đặt câu hỏi rất hay, tại sao bao nhiêu năm không thiếu thuốc mà bây giờ mới thiếu, không thể đổ thừa hết cho COVID-19 mà chúng ta phải nhìn thấy rõ là chúng ta tự làm khó mình, tự làm khổ mình”, bà Lan lưu ý.

Nữ đại biểu đoàn TP.HCM cho rằng, không có quốc gia nào một viên thuốc vào bệnh viện mà bị quản nhiều như vậy.

“Qua những năm miệt mài đấu thầu như vậy đã tiết kiệm được gì hay một loạt người bị sai phạm và đưa vào xử lý hình sự, đã sa ngã trước đấu thầu. Đấu thầu không phải con đường duy nhất, tốt nhất”, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng bày tỏ đồng ý với các đại biểu là phải nghiên cứu, mở rộng đối tượng được chỉ định thầu; nâng cao các hạn mức, các gói thầu được chỉ định, không để 200 triệu đồng hay 300 triệu đồng.

“Chúng tôi nghiên cứu có thể nâng lên nữa để đảm bảo tính ổn định lâu dài, nếu không chúng ta vừa sửa xong lại bất cập, lại sửa tiếp. Chúng tôi xin phép sẽ nghiên cứu”, Bộ trưởng tiếp thu.

Riêng về đấu thầu thuốc, ông Dũng cơ bản đồng tình với đại biểu Phong Lan và đại biểu Nhị Hà nên để cho các nhà thuốc tự chủ, tự quyết định, tự chịu trách nhiệm.

“Nếu họ có hành vi sai trái, thông đồng hay đẩy giá thì chúng ta lại có pháp luật khác xử lý, không có vấn đề gì chúng ta cứ phải bắt đấu thầu, đấu thầu hay không do người ta tự quyết, mua sắm trực tiếp hay mua sắm thế nào do họ lựa chọn”, Bộ trưởng nói.